අග්නිදිග ආසියාව, බටහිර අප්‍රිකාව, උතුරු මැඩගස්කරය, උතුරු ඇන්ඩීස් සහ කැරිබියන් ප්‍රදේශවල සංකේන්ද්‍රණය වී ඇති තර්ජනයට ලක් වූ විශේෂන්..

නව වාර්තාවකට අනුව ගෝලීය වශයෙන් සියලුම උරග විශේෂවලින් 1/5ක් පමණ වඳවීමේ අවදානමට ලක්ව ඇත. කෘෂිකර්මාන්තය, වන විනාශය සහ නාගරික සංවර්ධනය හේතුවෙන් වාසස්ථාන අහිමි වීම ලොව පුරා උරගයින්ට ඇති විශාලතම තර්ජනයන්ගෙන් කිහිපයක් බවට ලැයිස්තුගත කර ඇත.

වාර්තාවේ කතුවරුන් ස්වභාවධර්ම සංරක්ෂණය සඳහා වූ ජාත්‍යන්තර සංගමයේ රතු ලැයිස්තුවේ තර්ජනයට ලක්ව ඇති විශේෂවල එකම නිර්ණායක අනුගමනය කරමින් උරග විශේෂ 10196ක් විශ්ලේෂණය කළ අතර, ඉන් අවම වශයෙන් 1,829 ක් වඳවීමේ තර්ජනයට ලක්ව ඇති බවද පැවසීය. (ගෝලීය උරග තක්සේරුව 2022 අප්‍රේල් 27 වැනි දින Nature සඟරාවේ.)

මීට පෙර, ගෝලීය තක්සේරු කිරීම් නොමැති නිසා උරගයන්, සංරක්ෂණ-ප්‍රමුඛතා විශ්ලේෂණයෙන් ඉවත් කරන ලදී.

වාර්තාවේ කතුවරුන්ට අනුව, අනෙකුත් ටෙට්‍රාපොඩ් (සියලු පාද සහිත පෘෂ්ඨවංශීන් ඇතුළත් වන සතුන්ගේ එක් කොට්ඨාශයක්) තර්ජනයට ලක්වන ප්‍රධාන සාධක මගින් උරගයින්ටද තර්ජනයක් එල්ල වනු ඇත.

මෙම තර්ජන වඩාත් ප්‍රබල වන, වනාන්තර තුල වාසය කරන උරගයින් අපගේ අනාවැකියට පටහැනිව ශුෂ්ක වාසස්ථානවල සිටින අයට වඩා තර්ජනයට ලක්ව ඇත.

ශුෂ්ක වාසස්ථානවල සිටින උරගයන්ගෙන් 14%ක් හා සසඳන විට වනාන්තරයේ වෙසෙන උරගයන්ගෙන් 30%ක් පමණ වඳවීමේ අවදානමට ලක්ව ඇති බව ඔවුහු වැඩිදුරටත් පැවසූහ.

දේශගුණික විපර්යාස හේතුවෙන් එල්ල වන තර්ජනය තවමත් අවිනිශ්චිත බව වාර්තාව පවසයි.

අධ්‍යයනයේ උරගයින් අතරට කැස්බෑවන්, කිඹුලන්, කටුස්සන්, සර්පයන් සහ ටුවාතාරා (වසර මිලියන 200-250 කට පමණ පෙර ට්‍රයැසික් යුගයේ පරිණාමය වූ පරම්පරාවක එකම ජීවමාන සාමාජිකයා)ද ඇතුළත් වේ.

වඳවීමේ තර්ජනයට ලක්ව ඇති උරග විශේෂ බොහොමයක් සහ අනෙකුත් පෘෂ්ඨවංශීන් ද තර්ජනයට ලක්ව ඇති ස්ථානවල සංකේන්ද්‍රණය වී ඇති බව තක්සේරු වී ඇත.

තර්ජනයට ලක්ව ඇති උරග විශේෂ අග්නිදිග ආසියාව, බටහිර අප්‍රිකාව, උතුරු මැඩගස්කරය, උතුරු ඇන්ඩීස් සහ කැරිබියන් යන ප්‍රදේශවල සංකේන්ද්‍රණය වී ඇති බව පර්යේෂකයන් සොයාගෙන ඇත.

දකුණු ආසියාවේ සහ ඊසානදිග ඇමරිකා එක්සත් ජනපදයේ සමහර ප්‍රදේශවල අනෙකුත් ටෙට්‍රාපොඩ්ලට වඩා දෙගුණයක් තර්ජනයට ලක්ව ඇති උරග විශේෂ සංඛ්‍යාවක් මෙහි සිටින බව එහි වැඩිදුරටත් සඳහන් වේ.

ඉදිරි වසරවලදී මෙම 21% ක උරග විශේෂ වඳ වී ගියහොත් වසර බිලියන 15.6 ක පරිණාමීය ඉතිහාසයක් මිහිතලයෙන් අහිමි වනු ඇති බව අධ්‍යයනය පෙන්වා දෙයි. “අග්නිදිග ආසියාව, ඉන්දියාව, බටහිර අප්‍රිකාව සහ කැරිබියන් ප්‍රදේශය, තර්ජනාත්මක සහ පරිණාමීය වශයෙන් වෙනස් වූ විශේෂවල ඉහළ සාන්ද්‍රණයක් සහිත, ෆයිලොජෙනටික් (පවතින ජීවී විශේෂවල අතීත පරිණාමීය ඉතිහාසය ප්‍රතිනිර්මාණය කිරීම) විවිධත්වය අහිමි වීමේ ඉහළම අගයක් වන 15%කින් සමන්විත වේ.”

අධ්‍යයනයේ ප්‍රතිඵල, ගෝලීය වශයෙන් සංරක්ෂණ ප්‍රයත්නයන් වේගවත් කිරීමේ අවශ්‍යතාවය සංඥා කරන බව අධ්‍යයනයේ සම-නායක සහ IUCN-සංරක්ෂණ ජාත්‍යන්තර ජෛව විවිධත්ව තක්සේරු ඒකකයේ කළමනාකරු නීල් කොක්ස් පැවසීය.

උරගයින් විවිධ වාසස්ථාන හරහා පුළුල් පරාසයක තර්ජන වලට මුහුණ දෙන්නේ විශේෂය ඉතා විවිධ වන නිසා. ඔහු එක්සත් ජනපදයේ සහ කැනඩාවේ පිහිටි රාජ්‍ය සහ රාජ්‍ය නොවන වැඩසටහන් 60 ක ජාලයක් වන NatureServe වෙත පැවසුවේ ශාක, සතුන් ආරක්ෂා කිරීම සහ සංරක්ෂණය කිරීම සඳහා කටයුතු කරන බව සහ පරිසර පද්ධති. “ඔවුන් නියෝජනය කරන සියලුම පරිණාමීය ඉතිහාසය සමඟ මෙම විශේෂ ආරක්ෂා කිරීම සඳහා බහුවිධ ක්‍රියාකාරී සැලැස්මක් අවශ්‍ය බවයි.”

කෘෂිකාර්මික ක්‍රියාකාරකම් සහ නාගරික සංවර්ධනය යන ද්විත්ව තර්ජනවලින් බොහෝ වඳවී ගිය විශේෂයන් ආරක්ෂා කිරීම සඳහා ඉඩම් ආරක්‍ෂාව ඉතා වැදගත් සංරක්ෂණ ප්‍රයත්නයක් බව වාර්තාවේ සඳහන් වේ.

තවත් උරග විශේෂ තර්ජනයට ලක්වීම වැලැක්වීම සඳහා “තිරසාර නොවන අස්වනු නැවැත්වීම සහ ආක්‍රමණශීලී රෝග පැතිරීම වැළැක්වීම” ද යෝජනා කළේය.

Shuchita Jha විසින් Down to Earth වෙබ් අඩවිය වෙත ලියන ලද Nearly a fifth of reptiles face risk of extinction, says study නම් ලිපියේ සිංහල පරිවර්තනයකි.