දේශගුණික විපර්යාස පිළිබඳ අන්තර් රාජ්‍ය මණ්ඩලයේ (IPCC ) නවදේශගුණික විද්‍යා වාර්තාව 2021 අගෝස්තු 9 දින නිකුත් කරන ලද අතර එම වාර්තාවට අනුව මානව ක්‍රියාකාරකම් වෙන කවරදාටත් වඩා දේශගුණික විපර්යාසයන්ට හේතු වී ඇතැයි විද්‍යාඥයින් විශ්වාස කරති.

හයවන තක්සේරු වාර්තාවේ (AR6) පළමු වාරික වාර්තාවෙහි සරල පණිවිඩයක් ඇත. එය නම් “මානව ක්‍රියාකාරකම් දේශගුණික විපර්යාසයන්ට හේතු වන අතර තාප තරංග, අධික වර්ෂාපතනය සහ නියඟය ඇතුළු කාලගුණික විපර්යාසයන් නිතර නිතර හා දැඩි ලෙස සිදුවන බව අවිවාදිතය.”

1800 ගණන් වල අග භාගයේ සිට පෘථිවිය උණුසුම් වීම බොහෝ දුරට සිදු වූයේ මිනිසා විසින් බවට සැකයක් නැත.

වාර්තාවේ තාක්‍ෂණික සාරාංශය මඟින් සෑම අඛණ්ඩ අයිපීසීසී වාර්තාවක් සමඟම මෙම තත්වය වැඩි වී ඇති ආකාරය ඉස්මතු කරයි. “මෑත දේශගුණික විපර්යාස කෙරෙහි මානව බලපෑම පිළිබඳ සාක්ෂි IPCC දෙවන තක්සේරු කිරීමේ වාර්තාවේ සිට [1995 දී] ඒආර් 5 (2013-14 දී) දක්වා ක‍්‍රමානුකූලව ශක්තිමත් වී තිබේ.

දේශගුණ විද්‍යාවේ දියුණුව, ආකෘති සහ විශ්ලේෂණ මෙවලම් වැඩිදියුණු කිරීම තුළින් මෙය කළ හැකි විය. වාර්තාවේ මෙම දියුණුවේ සමහරක් දක්වා ඇත.

මානව බලපෑම පිළිබඳ අපගේ අවබෝධයේ ප්‍රගතියක් ලබා ගත හැක්කේ දිගු නිරීක්ෂණ දත්ත කට්ටල, වැඩි දියුණු කළ දේශගුණික තොරතුරු, AR5 (පස්වන තක්සේරු වාර්තාව) සිට දේශගුණික ආකෘති වැඩිදියුණු කිරීම්, භෞතික අවබෝධය සහ ආරෝපණ තාක්‍ෂණයන්ගෙන් වැඩි දියුණු කළ දේශගුණික තොරතුරු මඟිනි. පස්වන තක්සේරු වාර්තාවේ සිට (AR5) පුළුල් පරාසයක දේශගුණික විචල්‍යයන් සහ දේශගුණික බලපෑම්-ධාවක, මානව බලපෑම් හරහා සිදු වී තිබේ. සාක්‍ෂි කිහිපයක් මත පදනම් වූ නව තාක්‍ෂණයන් සහ විශ්ලේෂණයන් කලාපීය කාලගුණික හා දේශගුණික විපර්යාසයන් කෙරෙහි මානව බලපෑම් ආරෝපණය කිරීමට වැඩි විශ්වාසයක් ලබා දී ඇත.

විශේෂයෙන් පසුගිය වසර 2000 තුළ පෘථිවියේ දීර්ඝ ඉතිහාසයේ කිසි දිනෙක සිදු නොවූ තරම් වේගයෙන් මිනිස් ක්‍රියාකාරකම් පෘථිවිය උණුසුම් කර තිබේ. 1850-1900 දක්වා පැවති පූර්ව කාර්මික කාලයට සාපේක්ෂව පෘථිවියේ ගෝලීය මතුපිට උෂ්ණත්වය සෙල්සියස් අංශක 1.09 කින් උණුසුම් වූ බව IPCC වාර්තාවෙන් සොයාගෙන ඇත.

පෘථිවි දේශගුණයේ ස්වාභාවික විපර්යාසයන් සිදු වන නමුත්, 1.09 ℃න් 1.07 ℃ක උනුසුම් වීමක් සිදුවීමට හේතු වන්නේ මිනිස් ක්‍රියාකාරකම් හා හරිතාගාර වායුන් ය. මේ අනුව, ගෝලීය උණුසුමෙන් සියයට සියයක්ම පාහේ මිනිසා විසින් සිදු කර ඇත.

අධික උණුසුම් කාලගුණික තත්ත්වයන්හි (1950 ගණන් වල සිට නිතර නිතර හා තීව්‍ර බවට පත් වූ) ප්‍රධානතම සාධකය මානව බලපෑම වන අතර එසේ නොමැතිව මෙම අන්තයන් සිදු විය නොහැකි ය. ගෝලීය පරිමාණයේ උණුසුම් හා සීතල අන්තයේ සහ සාගර උණුසුම සහ ආම්ලීකරණයේ ප්‍රධානතම සාධකය මිනිසා විසින් මෙහෙයවනු ලබන වායු විමෝචනය බව හයවන තක්සේරු වාර්තාවේ (AR6) දැඩි විශ්වාසයි.

මීට අමතරව දේශගුණික විපර්යාස හේතුවෙන් කොතරම් දරුණු කාලගුණික තත්ත්වයක් ඇති වී ඇත්ද යන්න දැන් නිශ්චය කර ගැනීමට විද්‍යාඥයන්ට ඇති හැකියාව හයවන තක්සේරු වාර්තාව පිළිගනී.

මීට පෙර, මානව ක්‍රියාකාරකම් හේතුවෙන් ඇති වූ උණුසුම්, උෂ්ණත්වයට නිශ්චිත සිදුවීමක් සම්බන්ධ කිරීමට ඔවුන්ට නොහැකි විය. නමුත් මෙය තවදුරටත් අභියෝගයක් නොවේ, 2021 ජූලි මාසයේදී උතුරු ඇමරිකානු තාපය සඳහා වූ ලෝක කාලගුණ ආරක්‍ෂක වැඩසටහන මගින් සිදුකළ කාලගුණ ආරෝපණ අධ්‍යයන, දැන් වේගයෙන් නිෂ්පාදනය කළ හැකි බැවින් එය තවදුරටත් අභියෝගයක් නොවේ. මිනිසා නොමැතිව තාප තරංගය ‘කිසිසේත්ම ඇති විය නොහැකි’ බව ඉන් නිඟමනය කර තිබුණි.

Avantika Goswami විසින් Down to Earth වෙබ් අඩවියවෙත ලියන ලද Humans have caused almost 100% of global warming, says new IPCC report නම් ලිපියේ සිංහල පරිවර්තනයකි.