මෙක්සිකෝවේ කැලිෆෝනියා බොක්කෙන් හමුවන වැකිටා වඳ වී යාමට ආසන්න වන අතර ඉතිරි ජනගහනය බේරා ගැනීමට ඉක්මන් පියවර ගත යුතු බව 2022 අප්‍රේල් 11 වන දින එක්සත් ජනපද පාරිසරික සහයෝගිතා කොමිසම (CEC) ප්‍රකාශ කළේය.

අනාගත පර්යේෂණ ප්‍රයත්නයන් සඳහා නිර්දේශ සහිතව, ශුන්‍ය වාසිත ප්‍රදේශය තුල සම්පූර්ණ පිවිතුරු  වැකිටා සහ පැටවුන් ඇස්තමේන්තු කිරීම සඳහා විශේෂඥ ප්‍රකාශය භාවිතා කිරීම පිළිබඳ වාර්තාවට අනුව, දශක දෙකක කාලයකදී විශේෂයේ ජනගහනය 98% කින් පහත වැටී ඇත.

කැනඩාව, මෙක්සිකෝව සහ එක්සත් ජනපදය අතර පාරිසරික, ආර්ථික සහ සමාජීය සම්බන්ධතා සඳහා උතුරු ඇමරිකානු පරිසරය සංරක්ෂණය කිරීම, ආරක්ෂා කිරීම සහ වැඩිදියුණු කිරීම සඳහා වැඩ කරන සහයෝගීතා ආයතනයක් වන CEC ට අනුව, 1999 දී සතුන් 570 ක් පමණ වාර්තා වී ඇති අතර, 2019 දී එය සතුන් 10 දක්වා පහත වැටී ඇත.

විශේෂයේ වඳ වී යාමට ආසන්න සාධක ගවේෂණය කිරීම සඳහා සත්‍ය වාර්තාවක් වර්ධනය කිරීම නිර්දේශ කර ඇත.

 වැකිටා යනු ලොව කුඩාම සිටෙශියන් සහ වඩාත්ම වඳවීමේ තර්ජනයට ලක්ව ඇති සාගර ක්ෂීරපායි සත්වයා වේ. ඔවුන් ඕනෑම තල්මසුන්, ඩොල්ෆින් හෝ පෝපොයිස් වල කුඩාම පරාසය දරන අතර, සැන් ෆෙලිපේ නගරයට ආසන්න මෙක්සිකෝවේ කැලිෆෝනියාවේ ඉහළ බොක්කෙහි වර්ග සැතපුම් 1,500 ක කුඩා ප්රදේශයක පමණක් ජීවත් වේ.

වටකුරු හිසක් සහ මුඛය, ඇස් වටා කළු පැල්ලම් සහිත ප්‍රමාණය අඩි 5ක් පමණ දක්වා වර්ධනය වන මොවුන් ස්වභාවධර්ම සංරක්ෂණය සඳහා වූ ජාත්‍යන්තර සංගමයේ රතු ලැයිස්තුව යටතේ ‘තීරනාත්මක වඳවීමේ තර්ජනයට ලක්ව ඇති’ ලෙස ලැයිස්තුගත කර ඇත.

මෙම නිර්දේශය 2021 අගෝස්තු 21 දින ගොනු කරන ලද ජෛව විවිධත්ව මධ්‍යස්ථානය, සත්ව සුභසාධන ආයතනය, ස්වභාවික සම්පත් ආරක්ෂක කවුන්සිලය සහ පාරිසරික විමර්ශන ඒජන්සිය විසින් එක්සත් ජනපද-මෙක්සිකෝ-කැනඩා ගිවිසුම බලාත්මක කිරීමේ කරුණු පිළිබඳ ඉදිරිපත් කිරීමකට ප්‍රතිචාරයක් ලෙස ඉදිරිපත් විය.

ඉදිරිපත් කිරීමෙහි සඳහන් වූයේ, මෙක්සිකානු රජය පාරිසරික නීති කිහිපයක් ඵලදායී ලෙස ක්‍රියාත්මක කිරීමට අපොහොසත් වූ අතර එහි ප්‍රථිඵලයක් වශයෙන්  වැකිටා වඳ වී යාමට ආසන්නව ඇති බවයි. ආසන්න වශයෙන් දැනට ඉතිරිව ඇත්තේ වැකිටාවන් 10 ක් පමණි.

ජාත්‍යන්තර වෙලඳපොලවල් සඳහා නීතිවිරෝධී මසුන් ඇල්ලීමෙන් තර්ජනයට ලක්ව ඇති විශාල, වඳවීමේ තර්ජනයක් ඇති මත්ස්‍යයෙකු වන ටෝටෝබා ඇතුළු, ඉස්සන් සහ මසුන් ඇල්ලීමට සකසා ඇති ‘ගිල් දැල්’ අල්ලා ගැනීම හේතුවෙන්  වැකිටා ගහනය දශක ගණනාවක් තිස්සේ ශීඝ්‍රයෙන් පහත වැටෙමින් තිබේ.

මෙක්සිකානු නීතිය සාමාන්‍යයෙන් ඉහළ කැලිෆෝනියා බොක්කෙහි  වැකිටාගේ වාසභූමිය තුළ කරමල් දැල් භාවිතය තහනම් කරන අතර ටෝටෝබා ඇල්ලීම සහ වාණිජ අපනයනය තහනම් කරයි. වඳවීමේ තර්ජනයට ලක්ව ඇති වන සත්ත්ව හා වෘක්ෂලතා විශේෂවල (CITES) ජාත්‍යන්තර වෙළඳාම පිළිබඳ සම්මුතියේ උපග්‍රන්ථය I යටතේ ටොටෝබා ආරක්ෂා කර ඇත.

මෙම තහනම් කිරීම් සහ විශේෂයන් දඩයම් කිරීමෙන්, ආරක්ෂා කිරීමට සැලසුම් කර තිබියදීත්, මෙක්සිකානු රජය “මාරාන්තික ගිල්දැල් තහනම් කිරීම සහ වැකිටා ආරක්ෂා කිරීම සඳහා මසුන් ඇල්ලීම නියාමනය කිරීම යන නීති සම්පූර්ණයෙන්ම ක්‍රියාත්මක කිරීමට සහ බලාත්මක කිරීමට අපොහොසත් වී තිබේ”

CEC හි ලේකම් කාර්යාලය මෙසේ කරුණු කිහිපයක් දැක්වීය.

මෙක්සිකානු බලධාරීන් විසින් රඳවාගෙන සිටින යාත්‍රා සංඛ්‍යාව සහ වර්ගය පිළිබඳ තොරතුරු සත්‍ය වාර්තාවකින් සැපයිය හැකිය. එනම්,

  • එක් එක් දින පැමිණෙන යාත්‍රා සංඛ්‍යාව
  • පුනරාවර්තනය විසඳීම සඳහා ක්‍රියා
  • ශුද්ධ ප්‍රතිසාධනය
  • අඛණ්ඩ අධීක්ෂණ සහ නිරීක්ෂණ පියවර සහ එවැනි පියවරවල ඵලදායීතාවය
  • සියලුම පුද්ගලයින්ගේ ප්‍රයෝජනය සඳහා කැලිෆෝනියාවේ ඉහළ බොක්කෙහි ස්වභාවික සම්පත් තිරසාර ලෙස භාවිතා කිරීම දිරිගන්වන ප්‍රතිපත්ති සහ වැඩසටහන්.

පෝපොයිස් විශේෂයේ ගහනය “භයානක ලෙස අඩු” ලෙස සඳහන් කරමින් පවසන්නේ මෙක්සිකානු රජය එහි තහනම් බලාත්මක කිරීමේ අසාර්ථකත්වය නිවැරදි නොකරන්නේ නම්, එහි වඳවීම ඉතා ආසන්නයේ බවයි.

Shuchita Jha විසින් Down to Earth වෙබ් අඩවිය වෙත Extinction threat: Vaquita porpoise global population down to only 10 ලියන ලද නම් ලිපියේ සිංහල පරිවර්තනයකි.