ශ්‍රී ලංකාවේ ධීවරයින් විදේශීය මුහුදු සීමාවල මසුන් කොල්ලකෑම මෙරටට විශාල ගැටලුවක්ව ඇත

මහාලිංගම් කනපති 2021 මැයි මාසයේදී නිරිතදිග ශ්‍රී ලංකාවේ බේරුවල, ඔහුගේ උපන් ගම සිට සයුර බලා පිටත් විය. මාසයකටත් අඩු කාලයකදී කිලෝමීටර් 3,000 (සැතපුම් 1,900) පමණ දුරින්, ඔහු විසින් මෙහෙයවන ලද ධීවර බෝට්ටුව සීෂෙල්ස් වෙරළාරක්ෂක භටයින් විසින් අල්ලා ගත්තේය.

සීෂෙල්ස් මුහුදේ අනවසරයෙන් මසුන් ඇල්ලීම සම්බන්ධයෙන් කනපතිට චෝදනා එල්ල වී නඩු විභාග විය. ඔහු වරදකරු වූ අතර සීෂෙල්ස් රුපියල් මිලියන 2.5 ක දඩයක් හෙවත් ඩොලර් 174,000 ක පමණ දඩ මුදලක් ගෙවන ලෙසට නියම විය. එය කළ නොහැකි වූ නිසා ඔහුට වසර දෙකක සිර දඬුවමක් නියම විය.

කනපතිගේ සිද්ධිය, බොහෝ විට බේරුවල සිට ඉන්දීය සාගරයේ වෙනත් රටවල සහ ප්‍රදේශවල මුහුදු නීති කඩ කරමින්, වාර්තා නොකළ සහ නියාමනය නොකළ මසුන් ඇල්ලීමේ යෙදෙන ශ්‍රී ලාංකික ධීවරයන්ගේ පොදු රටාවේ කොටසකි. IUU මසුන් ඇල්ලීම, තිරසාර මසුන් ඇල්ලීම සඳහා වන ප්‍රයත්නයන් අඩපණ කරමින්, ලෝකයේ සමස්ත මත්ස්‍ය ඇල්ලීමෙන් 20% ක් පමණ වන බව සැලකේ.

චීනය සහ දකුණු කොරියාව වැනි දැවැන්ත, දුරස්ථ ජල කාර්මික බලඇණි නීති විරෝධී, වාර්තා නොකළ සහ නියාමනය නොකළ (IUU) මසුන් ඇල්ලීම් ඔස්සේ මසුන් ඇල්ලීම සංකේතවත් කිරීමට පැමිණ ඇති අතර, ශ්‍රී ලංකාවේ මෙම පුරුද්ද බොහෝ දුරට සම්ප්‍රදායික ධීවරයින්ගේ වසම් තුල වේ. මෙම ධීවරයින් ඓතිහාසික කාලයේ සිටම “දූපත් රස්සාව” හෝ ඉංග්‍රීසි භාෂාවෙන් ‘Island job’ ලෙස හඳුන්වන, (කුඩා දූපත් වලට ඔබ්බෙන් වූ නොගැඹුරු වෙරළබඩ මුහුදේ මසුන් ඇල්ලීම) නිරත වී ඇත. බටහිර ඉන්දියන් සාගරය පුරා එවැනි දූපත් බහුල වීම – බ්‍රිතාන්‍ය පාලනය යටතේ පවතින ඩියාගෝ ගාර්ෂියා සිට සීෂෙල්ස්, මොරිෂස් සහ මාලදිවයින දක්වා, බෙංගාල බොක්කෙහි මියන්මාරය සහ බංග්ලාදේශ දූපත් දක්වා – ධීවරයින්ට බොහෝ තේරීම් ලබා දෙන බව ඇන්තනි තෝමස් පවසයි.

“බලපත්‍රයක් නොමැතිව විදේශීය මුහුදේ මසුන් ඇල්ලීම නීති විරෝධී බව අපි දනිමු. නමුත් අපට ශ්‍රී ලංකා මුහුදේ වඩා පහසුවෙන් මසුන් අල්ලා ගත හැකියි. අස්වැන්න, අවදානමට වඩා වටින හෙයින් අපි මෙය බොහෝ විට කරන්නෙමු,” තෝමස් පවසයි. කනපති මෙන්ම තෝමස්ද සීෂෙල්ස් හි නීතිවිරෝධී මසුන් ඇල්ලීම සම්බන්ධයෙන් හසුවී සිරගත වීම අත්විඳ ඇති අයෙකි. කෙසේවෙතත් තෝමස්ගේ නඩුවේදී ඔහු අත්අඩංගුවේ ගත කළේ සති කිහිපයක් පමණි. “අපගේ බෝට්ටුව සහ ආම්පන්න රාජසන්තක කරන ලදී නමුත් බෝට්ටුවේ හිමිකරු දඩය ගෙවූ අතර පසුව සීෂෙල්ස් අපව ආපසු ගෙන්වා ගත්තේය” තෝමස් මොන්ගාබේට පවසයි.

කැළඹිලි සහිත ජලයේ මසුන් ඇල්ලීම

සෑම වසරකම වෙනත් රටවල මුහුදේ මසුන් ඇල්ලීමට යන ධීවරයින් තමන් ප්‍රදේශය දන්නා බව පවසයි. දඩයක් සහ කෙටි කාලයක් සිරගතව සිටීමේ තර්ජනය මෙම පුරුද්ද වළක්වා ගැනීමට සමත් වී නැත. නමුත් සීෂෙල්ස් ඇතුළු මෙම අධිකරණ බල ප්‍රදේශ කිහිපයක බලධාරීන් දැඩි දඬුවම් පැනවීම ආරම්භ කිරීමට පොළඹවයි. නිදසුනක් වශයෙන්, කනපතිට දඬුවම් නියම කළ සීෂෙල්ස් උසාවිය පැවසුවේ, පෙර දඬුවම් රටා “ඔවුන්ගේ මව් ප්‍රාන්තයට නිවැරදි සංඥාවක් යවා නොමැත” බවයි. විදේශීය ධීවරයින්ට සීෂෙල්ස් මුහුද “නීති විරෝධී මසුන් ඇල්ලීම සඳහා එල් ඩොරාඩෝ” ලෙස දිගටම සැලකේ.

ඉන්දියන් සාගර ප්‍රදේශයේ කොටසක් වන ඩියාගෝ ගාර්ෂියා, ලෝකයේ විශාලතම සමුද්‍ර රක්ෂිතවලින් එකක් වන චාගෝස් සමුද්‍ර ආරක්ෂිත ප්‍රදේශය තුළ පිහිටා ඇත. එය නීතිවිරෝධී මසුන් ඇල්ලීම සඳහා ශ්‍රී ලංකා යාත්‍රා ඇද ගන්නා පොහොසත් ධීවර වාසස්ථානයකි: 2010 සහ 2020 අතර, නීතිවිරෝධී මසුන් ඇල්ලීම සඳහා එහි අත්අඩංගුවට ගත් යාත්‍රා 120 න් 91 ක් ශ්‍රී ලංකා ධජය ලෙළදෙමින් තිබූ බව ඩියාගෝ ගාර්ෂියා හි නිල දත්ත පවසයි. ඔවුන්ගෙන් වැඩි දෙනෙක් බේරුවල ප්‍රදේශයෙන් පැමිණි අය වූ අතර ඔවුන්ගේ ඉලක්කය වූයේ මෝරුන්ය.

2021 අධ්‍යයනයකට අනුව එම කාලය තුළ එම ප්‍රදේශයේ නීති විරෝධී මෝරුන් ඇල්ලීම් සහ අත්අඩංගුවට ගැනීම් 14,300 කට වඩා වැඩි විය.

“අධ්‍යයනයේ ප්‍රතිඵල මගින් අපි අපේ මෝරුන් අධික ලෙස ඇල්ලූ බවට ඇති බිහිසුණු යථාර්ථය ද ඉස්මතු කර පෙන්වයි, එබැවින් ධීවරයින්ට දිගටම විදේශීය ජලයට යාමට සිදු වේ” යනුවෙන් අධ්‍යයනයේ සම-කර්තෘ සාගර ජීව විද්‍යාඥ ආශා ඩී වොස් පැවසීය.

අත්අඩංගුවට ගැනීම් මාලාවක්

ශ්‍රී ලංකාවේ ධීවර හා ජලජ සම්පත් දෙපාර්තමේන්තුවට (DFAR) අනුව, 2019 සිට 2021 දක්වා විදේශ මුහුදේදී රටේ ධජය ලෙළදෙන බහුදින ධීවර යාත්‍රා 121ක් අත්අඩංගුවට ගෙන ඇත. ඉන් 31ක් මාලදිවයිනේ, 19ක් ඩියේගෝ ගාර්ෂියා, 10දී සීෂෙල්ස්, 4ක් බංග්ලාදේශ සහ 3ක් මියන්මාරයේයය. ඉන්දීය මුහුදු සීමාවේදී යාත්‍රා 54ක්ද අත්අඩංගුවට ගෙන ඇත.

පසුගිය නොවැම්බරයේදී මියන්මාර බලධාරීන් ධීවරයින් 7 දෙනෙකු රැගත් ශ්‍රී ලංකා යාත්‍රාවක් අත්අඩංගුවට ගැනීමත් සමග නවතම වාර්තාවක් එළි විය. ඔවුන්ගෙන් එක් අයෙක් 60 හැවිරිදි විවිධ රෝගාබාධවලින් පෙළෙන අයෙක් වන අතර තවත් අයෙක් මාස 5 ක් වයසැති බිළිඳකුගේ පියෙකි. මෙම බොහෝ අවස්ථාවන්හිදී, ධීවරයින් ඔවුන්ගේ පවුල්වල එකම ආදායම් ලබන්නන් බවට පත්වන අතර, ඔවුන් අත්අඩංගුවට ගැනීම විශාල ප්‍රතිවිපාක ඇති කරයි.

“අපි දිගටම මසුන් අල්ලන විට, බොහෝ විට වෙනත් බෝට්ටු සමඟ සමීප සම්බන්ධතා ඇති කර ගනිමු, එබැවින් අපට ළඟා වන බෝට්ටුවක් හමු වුවහොත්, අපට අනතුරු ඇඟවීම් ලැබේ,” ධීවරයින් අත්අඩංගුවට ගැනීමෙන් වැළකී සිටීමට උපකාරී වන අවිධිමත් ජාලය ගැන තෝමස් පවසයි. “අපි අපේ ආම්පන්න අතහැර වෙරළාරක්ෂකයින් මග හැරීමට යන අවස්ථාද තිබේ.”

නමුත් බොහෝ විට ඔවුන් මසුන් ඇල්ලීම, අවදානමට වඩා වටින දෙයක් ලෙස දකියි. එබැවින් එය නීති විරෝධී බව දැන සිටියද සම්ප්‍රදාය දිගටම පවතින බව තෝමස් පවසයි.

යුරෝපා සංගමයෙන් මාළු ආනයනය තහනම්

2014 දී යුරෝපා සංගමය ශ්‍රී ලංකාවෙන් මත්ස්‍ය ආනයනය තහනම් කිරීමට ප්‍රධාන හේතුව ලෙස IUU මසුන් ඇල්ලීමේ පිළිවෙත් සඳහන් කළේය. මෙය දිවයිනේ මුහුදු ආහාර කර්මාන්තයට සහ ඒ ආශ්‍රිත ජීවනෝපායන් කෙරෙහි බලපෑමක් ඇති කළේය. ශ්‍රී ලංකා මුහුදු සීමාවෙන් ඔබ්බට යාත්‍රා කරන බහුදින යාත්‍රා සඳහා යාත්‍රා නිරීක්ෂණ පද්ධතියක් (VMS) පැනවීම ඇතුළුව IUU මසුන් ඇල්ලීම සීමා කිරීමට ශ්‍රී ලංකා රජය පියවර ගැනීමෙන් පසුව යුරෝපා සංගමය 2016 දී තහනම ඉවත් කළේය.

ශ්‍රී ලංකාව සතුව ලියාපදිංචි බහුදින ධීවර යාත්‍රා 4,200ක් පමණ ඇති අතර ඉන් 1500ක් පමණ ජාත්‍යන්තර මුහුදේ ක්‍රියාත්මක වන අතර සියලුම යාත්‍රා පහසුවෙන් ලුහුබැඳීම සඳහා VMS උපකරණ සවි කර ඇත. මෙම යාත්‍රා සියල්ලටම ජාත්‍යන්තර මුහුදේ මසුන් ඇල්ලීමට බලපත්‍ර ඇත. නමුත් වෙනත් බල ප්‍රදේශවල, සාමාන්‍යයෙන් එම රටවල වෙරළ තීරයෙන් නාවික සැතපුම් 200 (කිලෝමීටර් 370) ඇතුළත් ලෙස අර්ථ දක්වා ඇත.

ශ්‍රී ලංකා මුහුදු සීමාවේ IUU මසුන් ඇල්ලීම සඳහා පනවා ඇති තහනම මඟහරවා ගැනීම සඳහා මෙම යාත්‍රා ජාත්‍යන්තර මුහුදේ IUU මසුන් ඇල්ලීමේ නිරත වන බව DFAR හි ධීවර මෙහෙයුම් අධ්‍යක්ෂ කල්‍යාණි හේවාපතිරණ පවසයි.

ඇයගේ කාර්යාලයේ අවධානය ශ්‍රී ලංකා මුහුදු සීමාව තුළ හෝ ඉන් පිටතදී IUU මසුන් ඇල්ලීම වැළැක්වීම සහ ඉවත් කිරීම බව ඇය පවසයි. ඒ සඳහා 2016 දී බලාත්මක වූ වරාය රාජ්‍ය පියවරයන් (PSM) පිළිබඳ එක්සත් ජාතීන්ගේ ආහාර හා කෘෂිකර්ම සංවිධානයේ ගිවිසුම 2011 දී අනුමත කරන ලදී. ගිවිසුම යටතේ අත්සන් කරන රටවල්, IUU මසුන් ඇල්ලීමේ යෙදී සිටින යාත්‍රා, ඔවුන්ගේ වරායන් භාවිතා කිරීම හෝ ගොඩබෑමෙන් වැළකී සිටිය යුතුය.

IUU මසුන් ඇල්ලීම වැළැක්වීම සහ තුරන් කිරීම සඳහා FAO හි ජාත්‍යන්තර ක්‍රියාකාරී සැලැස්මට අනුකූලව ශ්‍රී ලංකා රජයද, ජාතික ක්‍රියාකාරී සැලැස්මක් සකස් කර ක්‍රියාත්මක කර ඇති බව හේවාපතිරණ මොංගාබේ වෙත පවසයි. ශ්‍රී ලංකා නිලධාරීන් ඔස්ට්‍රේලියාවේ සිටින ඔවුන්ගේ සගයන් සමඟද සහයෝගයෙන් කටයුතු කරන අතර පුළුල් බහුදින බෝට්ටු ඇණිය හරහා VMS හඳුන්වා දීමට පියවර ගනිමින් සිටින බව ඇය පවසයි. එනම් ජාත්‍යන්තර නාවික නීතිය කඩ කරන ශ්‍රී ලංකාවේ යාත්‍රාවල බලපත්‍රය අත්හිටුවන බවයි. VMS කණ්ඩායම සංඥා සම්ප්‍රේෂණය කිරීම නවත්වන බෝට්ටු පිටත්වීමේ සිද්ධීන් ද නිරීක්ෂණය කරමින් සිටි. එය බොහෝ විට හඳුනා නොගත් IUU මසුන් ඇල්ලීමට උත්සාහ කරන යාත්‍රා සමඟ සම්බන්ධ වේ.

Malaka Rodrigo විසින් Mongabay වෙත ලියන ලද Sri Lanka grapples with the problem of its fishers plundering waters abroad නම් ලිපියේ සිංහල පරිවර්තනයකි