භාවිතයට නොගත් කුඩා, විනාශ වී ගිය හෝ කැඩුණු දුරකථන කොටස් සහ බැටරියෙන් ක්‍රියාත්මක වන නිෂ්පාදන ගබඩා කිරීම පිළිබඳව මෙම වසරේ 5 වැනි වාර්ෂික ජාත්‍යන්තර විද්‍යුත් අපද්‍රව්‍ය දිනයේදී විශේෂ අවධානයක් යොමු කර ඇත. සාමාන්‍ය යුරෝපයේ නිවාස තුල ඉලෙක්ට්‍රොනික නිෂ්පාදනයන්ගේ හයෙන් පන්ගුවක් ගබඩා කර ඇති බව සමීක්ෂණයකින් හෙළි වී තිබේ.

විද්‍යුත් අපද්‍රව්‍යවල බලපෑම පිළිබිඹු කිරීමේ අවස්ථාවක් ලෙස සෑම වසරකම ඔක්තෝබර් 14 වන දින ජාත්‍යන්තර විද්‍යුත් අපද්‍රව්‍ය දිනය සමරනු ලැබේ. මේ වසරේ එහි තේමාව වන්නේ කෙතරම් කුඩා වුවත් සියල්ල ප්‍රතිචක්‍රීකරණය කරන්න!’ යන්නයි.

2018 වසරේ ආරම්භ වූ ලාභ නොලබන අපද්‍රව්‍ය විදුලි හා ඉලෙක්ට්‍රොනික උපකරණ (WEEE) සංසදයට අනුව දළ වශයෙන් ජංගම දුරකථන/ස්මාර්ට්ෆෝන් බිලියන 5.3 ක් මේ වසරේ භාවිතයෙන් ඉවත් වනු ඇත. ඒවා  එකිනෙක ගොඩ ගැසුවහොත් එය සඳට ඇති දුරින් අටෙන් එකකි.

මෙම දුරකථනවලින් බහුතරයක් ලාච්චු, අල්මාරි,හෝ ගරාජ තුළට අතුරුදහන් වනු ඇත, නැතහොත් ගොඩකිරීම් හෝ පුළුස්සා දැමීම සඳහා බැඳ ඇති අපද්‍රව්‍ය බඳුන්වලට විසි කරනු ඇතැයි ඔවුන් පවසයි. ජංගම දුරකථන/ස්මාර්ට් ෆෝන් තුල වටිනා රත්‍රන්, තඹ, රිදී, පැලේඩියම් සහ වෙනත් ප්‍රතිචක්‍රීකරණය කළ හැකි සංරචක ඇත.

බොහෝ නිවාස සහ ව්‍යාපාර විද්‍යුත් උපාංග අළුත්වැඩියා කිරීම හෝ ප්‍රතිචක්‍රීකරණය කිරීම සඳහා ගෙන ඒමට අපොහොසත් වන්නේ මන්දැයි හෙළිදරව් කිරීම සඳහා කරන ලද සමීක්ෂණවල ප්‍රතිඵල සංසදය විසින් නිකුත් කරන ලදී. එක්සත් ජාතීන්ගේ පුහුණු හා පර්යේෂණ ආයතනය (UNITAR) තිරසාර ප්‍රතිචක්‍රීකරණය කිරීම වැඩසටහන මගින් ප්‍රතිඵල ඒකාබද්ධ කරන ලදී.

රටවල් හයක යුරෝපීය කුටුම්භ 8,775 න්, සාමාන්‍ය නිවසක දුරකථන, ටැබ්ලට්, ලැප්ටොප්, විදුලි මෙවලම්, කෙස් වියළන යන්ත්‍ර, ටෝස්ටර් සහ අනෙකුත් උපකරණ (ලාම්පු හැර) වැනි විද්‍යුත් නිෂ්පාදන 74 ක් අඩංගු වේ.

එම සාමාන්‍ය මුළු විද්‍යුත් නිෂ්පාදන 74 න් 13 ක් ගබඩා කර ඇත (ඒවායින් 9 ක් භාවිතා නොකළ නමුත් ක්‍රියා කරයි, හතරක් කැඩී ඇත). එක්සත් රාජධානිය සඳහා වෙනම සමීක්ෂණයක් සමඟින් පෘතුගාලය, නෙදර්ලන්තය, ඉතාලිය, රුමේනියාව සහ ස්ලෝවේනියාව තුල සමීක්ෂණය සිදු කරන ලදී.

නිවාස තුල වැඩිපුරම ගබඩා කර ඇති කුඩා ඉලෙක්ට්‍රොනික නිෂ්පාදන පහ වූයේ (පිළිවෙලින්): කුඩා ඉලෙක්ට්‍රොනික උපකරණ සහ උපාංග (උදා, හෙඩ්ෆෝන්, දුරස්ථ), කුඩා උපකරණ (උදා, ඔරලෝසු, යකඩ), කුඩා තොරතුරු තාක්ෂණ උපකරණ (උදා, දෘඪ තැටි, රවුටර, යතුරුපුවරු, මීයන්) , ජංගම සහ ස්මාර්ට් ෆෝන්, කුඩා ආහාර සැකසීමේ උපකරණ (උදා, ටෝස්ටර්, ග්‍රිල්) වේ.

මේ අතර, LED ලාම්පු කුණු කූඩයට දැමීමට බොහෝ දුරට ඉඩ ඇති නිෂ්පාදන ලැයිස්තුවේ ඉහළින්ම ශ්‍රේණිගත කර ඇත.

“අපි මේ වසරේ කුඩා ඉලෙක්ට්‍රොනික අපද්‍රව්‍ය කෙරෙහි අවධානය යොමු කළේ ඒවා නිවෙස්වල භාවිතයට නොගත් සහ නොදැනුවත්වම ගොඩගැසීමට හෝ සාමාන්‍ය කුණු කූඩයට විසි කිරීමට ඉතා පහසු බැවිනි” යනුවෙන් WEEE සංසදයේ අධ්‍යක්ෂ ජනරාල් පැස්කල් ලෙරෝයි පැවසීය.

මෙම නොවැදගත් යැයි පෙනෙන සියලුම අයිතමවල විශාල වටිනාකමක් ඇති බවත්, ගෝලීය මට්ටමින් එක්ව දැවැන්ත වෙළුම් නියෝජනය කරන බවත් මිනිසුන්ට වැටහෙන්නේ නැත, ලෙරෝයි මාධ්‍ය ප්‍රකාශයක් නිකුත් කරමින් කියා සිටියේය.

ලොව පුරා නිපදවන ජංගම දුරකථන, විදුලි දත් බුරුසු, ටෝස්ටර් සහ කැමරා වැනි කුඩා EEE අයිතම ටොන් මිලියන 24.5ක් බරින් යුක්ත වනු ඇත – Giza හි මහා පිරමීඩයේ බර මෙන් හතර ගුණයක් බව WEEE සංසදයේ මැග්ඩෙලෙනා චැරිටනොවික්ස් ප්‍රකාශ කළේය.

DTE Staff විසින් Down to Earth වෙබ් අඩවිය වෙත ලියන ලද International E-Waste Day: Over 5 billion phones will become waste this year නම් ලිපියේ සිංහල පරිවර්තනයකි.