කාබන් මධ්‍යස්ථභාවය පිළිබඳ චීනයේ ඉලක්කය සමස්ථ ලෝකය ම නොමඟ යවන්නේ ඇයි?

එක්සත් ජනපදය අභිබවා ගිය චීනය, 2019 දී ලෝකයේ සමස්ත ගෝලීය විමෝචනයට 27% කින් දායක වී ඇත.

චීනය ලෝකයේ ප්‍රමුඛතම හරිතාගාර වායු දූෂකයා පමණක් නොවේ – එය එක්සත් ජනපදය අභිබවා යමින් 2019 දී ලෝකයේ සමස්ත ගෝලීය විමෝචනයට සියයට 27 ක දායකත්වයක් ලබා දී ඇති බව නවතම අධ්‍යයනයකින් හෙළි වී තිබේ.

ස්වාධීන පර්යේෂණ සැපයුම්කරුවෙකු වන රෝඩියම් සමූහය විසින් කරන ලද අධ්‍යයනයකට අනුව, එක්සත් ජනපදය සියයට 11 ක කොටසක් සහිත ලොව දෙවන විශාලතම විමෝචකයා වේ.

2019 දී චීනය හරිතාගාර වායු විමෝචනයේ ගිගාටෝන් 14 සීමාව උල්ලංඝනය කළ අතර එය පසුගිය දශකය හා සැසඳීමේදී සියයට 11.4 ක වර්ධනයකි. ආර්ථික සහයෝගිතාව හා සංවර්ධනය සඳහා වූ සංවිධානයේ (OECD) සියලුම රටවල් වලට වඩා මෙම අගය විශාලය
.
ඒක පුද්ගල විමෝචනය සම්බන්ධයෙන් ගත් කල, චීනයේ අගය ටොන් 10.5 ක් වූ අතර එය, ඒ හා සමානම ජනගහණයක් ඇති ඉන්දියාවේ ඒක පුද්ගල විමෝචනය වන ටොන් 1.9 ට වඩා තුන් ගුණයකි.

චීනයේ ඒක පුද්ගල විමෝචනය මෙම දශකය අවසන් වන විට උතුරු ඇමරිකාව අභිබවා යනු ඇතැයි අපේක්ෂා කෙරේ. ඇත්ත වශයෙන්ම, නව කොරොනා වයිරස් රෝගය වසංගතය තුළ පවා නිරපේක්ෂ විමෝචන ඉහළ යාමක් පෙන්නුම් කළ එකම රට වන්නේ චීනයයි.

චීනයේ දේශීය බලශක්තිය තවමත් ගල් අඟුරු මත දැඩි ලෙස රඳා පවතින අතර ගල් අඟුරු බලාගාර ව්‍යාපෘති සඳහා ඩොලර් මිලියන 474 ක් වටිනා ආයෝජන සිදු කරමින් රට තවමත් ගල් අඟුරු බලාගාර ඉදිකිරීමේ කටයුතු කරමින් සිටී.

දත්ත වලට අනුව සමස්ථ ගල් අංන්ගුරු ලෝකයේ අනෙක් රටවල් චීනය ගිගාවොට් 38.4 ක් අපිරිසිදු ගල් අඟුරු ධාරිතාවයක් එකතු කළ අතර 2020 දී තවත් ගිගාවොට් 36.9 ක් අනුමත කළේය. “2060 ට පෙර චීනයේ කාබන් මධ්‍යස්ථභාවය” පිළිබඳ ඉලක්කය අතැර ඇති අයුරු සහ අනාගතයේ දී දශක ගණනාවකට සැබෑ විමෝචන අඩුකිරීම් කල් දැමීමේ මාර්ගයක් ලෙස මෙය පෙන්වා දෙයි.

සිය පස් අවුරුදු සැලැස්මේ 14 වන කෙටුම්පතේ, චීනය ගල් අඟුරු මත අධික ලෙස රඳා පැවතීම නිල වශයෙන් ලේඛනගත කර ඇති ආසන්න දේශගුණික ප්‍රතික්ෂේප කිරීම්වලට එය පැහැදිලි උදාහරණයකි. මීට පෙර 2021 මාර්තු මාසයේදී බීජිං හි පැවති ජාතික ව්‍යවස්ථාදායක සැසිවාරයට සහභාගී වූ ගල් අඟුරු කර්මාන්තයේ නියෝජිතයෙකු පිරිසිදු හා කාර්යක්ෂම ගල් අඟුරු තාක්ෂණය යටතේ ගල් අඟුරු සඳහා පක්ෂව තර්ක කළේය.

2020 දෙසැම්බරයේදී චීන ජනාධිපති ෂී ජින් පිං විසින් පැරිස් ගිවිසුම යටතේ යාවත්කාලීන කරන ලද ජාතික වශයෙන් තීරණය කරන ලද දායකත්වයක් (NDC) යෝජනා කළ නමුත් එය තවමත් එක්සත් ජාතීන්ගේ දේශගුණික විපර්යාස පිළිබඳ රාමු සම්මුතියට නිල වශයෙන් ඉදිරිපත් කර නොමැත. එහි වර්තමාන NDC දේශගුණික ක්‍රියාකාරී ට්‍රැකර් විසින් තක්සේරු කර ඇත්තේ ‘අධික ලෙස ප්‍රමාණවත් නොවන බවයි’ (4 °C ඉහළ යාමේ අවස්ථාවකට සහය වන අතර, 2 °C හෝ 1.5 ට වඩා අඩු උණුසුම් වීමකට අනුකූල නොවේ)

පැරිස් ගිවිසුමේ අරමුණු සාක්ෂාත් කර ගැනීම සඳහා චීනය 2050 වන විට ගල් අඟුරු සඳහා ඇති ඉල්ලුම වැඩි කිරීමට වඩා ශුන්‍යයට අඩු කළ යුතු බව අධ්‍යයනයකින් හෙළි වී තිබේ. 2050 වන විට එහි සමස්ත කාබන් ඩයොක්සයිඩ් විමෝචනය සහ බලශක්ති පරිභෝජනය සියයට 90 කටත් 39% කින්ත් අඩු කිරීමට අවශ්‍ය වනු ඇත.

කාබන් නොවන විමෝචන වන මීතේන් සහ නයිට්‍රස් ඔක්සයිඩ් පිළිවෙලින් 71% සහ 52% කින් අඩු විය යුතුය.

“ලෝකය තුළ චීනයේ කාර්යභාරය දැන් විශාල වන අතර එමඟින් ලෝකය ඉදිරියට යන ආකාරය පිළිබඳ තීරණාත්මක තීරණාත්මක වේ” යැයි දේශගුණික විපර්යාස පිළිබඳ ග්‍රාන්තම් පර්යේෂණ ආයතනයේ ප්‍රතිපත්ති සහායක ආචාර්ය චුන්පින් ෂී පැවසීය.

 Avantika Goswami, Anushree Singh විසින් Down to Earth වෙබ් අඩවිය වෙත ලියන ලද Dragon in the room: Why China’s target of carbon neutrality is misleading නම් ලිපියේ සිංහල පරිවර්තනයකි.