බටහිර බෙංගාල පරිසර දූෂණ පාලන මණ්ඩලය (WBPCB) ප්‍රාන්තයට ඇතුළු වන වායු දූෂක ද්‍රව්‍ය නැවැත්වීම සඳහා එහි බටහිර මායිම දිගේ ජෛව පලිහක් – විශාල වගා පවුරක්  පිහිටුවීමට ගත් තීරණය පිළිබඳවප්‍රශ්න මතු කර ඇත.

මණ්ඩලයේ තර්කය වන්නේ බටහිර බෙංගාලයේ දූෂණයෙන් අඩකට ආසන්න ප්‍රමාණයකට, වෙනත් ප්‍රාන්තවලින් සිදුවන දූෂණය වගකිව යුතු බවයි.

මේ සම්භන්ධ සවිස්තරාත්මක ව්‍යාපෘති වාර්තාව තවම අවසන් කර නැති නමුත් ව්‍යාපෘතිය පූරුලියා, බිර්භුම්, පස්චිම් බර්ධමන් සහ ජර්ග්‍රම් යන දිස්ත්‍රික්ක හරහා කිලෝමීටර් 800ක් පමණ ආවරණය කරනු ඇතැයි අපේක්ෂා කෙරේ.

දිස්ත්‍රික්ක හතරම රාහ් කලාපයේ කොටසක් වන අතර බෙංගාලයේ බිහාර්, ජාර්කන්ඩ් සහ ඔඩිෂා සමග මායිමේ පිහිටා ඇත. බටහිර බෙංගාල ජෛව විවිධත්ව මණ්ඩලයට ව්‍යාපෘතිය ක්‍රියාත්මක කිරීමට භාර දී ඇත.

“පැමිණෙන වායු දූෂක වැළැක්වීම සඳහා අපගේ ප්‍රාන්තයේ මායිම් දිගේ ජෛව පලිහක්, දැවැන්ත වගාවක් තැබීමේ අද්විතීය සැලැස්මක් බටහිර බෙංගාල පරිසර දූෂණ පාලන මණ්ඩලය විසින් ඉදිරිපත් කර ඇත. ගස් පරිණත වීමට යම් කාලයක් ගතවනු ඇති බැවින් ලාභ ලබා දීමට වසර කිහිපයක් ගත විය හැකි බැව් යෝජනාවෙහි අපි දැනටමත් නිෂ්කාශනය කර ඇත.

“අපි යාබද ප්‍රාන්තවලින් අපගේ සමස්ත දූෂණයෙන් 50%ක් පමණ වන බෙංගාලයේ දේශසීමා වායු දූෂණය ගලා ඒම මැඩපැවැත්වීම සඳහා ජෛව පලිහ සැලසුම් කර ඇත්තෙමු. අපට බංග්ලාදේශයෙන් ද සැලකිය යුතු වායු දූෂණයක් ලැබේ,” බටහිර බෙංගාල පරිසර දූෂණ පාලන මණ්ඩලය සභාපති කල්‍යාන් රුද්‍රා පැවසීය.

විශේෂඥයෝ එකඟ නොවෙති

මෙම වාර්තාකරු කතා කළ, ඉන්දියාව පුරා සිටින ප්‍රවීණයන් කිහිප දෙනෙකු පෙන්වා දී ඇත්තේ බටහිර බෙංගාල පරිසර දූෂණ පාලන මණ්ඩලය හි ‘අද්විතීය’ සැලැස්ම, ක්‍රියාත්මක කිරීම සඳහා කෝටි ගණනක් සහ වසර ගණනාවක් ගත වන අතර, එහි අරමුණද ඉටු නොවිය හැකි බවයි.

ඉන්දියානු රජය විසින් පිහිටුවන ලද වායු තත්ත්ව පුරෝකථන සහ පර්යේෂණ පද්ධතිය (SAFAR) ජාලයේ වායු දූෂණ විශේෂඥයෙකු සහ අධ්‍යක්ෂ ගුෆ්රාන් බෙයිජ් පැවසුවේ දේශසීමා දූෂණය ප්‍රවාහයට ප්‍රතිරෝධය දැක්වීමේදී, හරිත බිත්තියට සෘජු භූමිකාවක් නොමැති බවයි.

ඔහු 2022 දෙසැම්බර් 22 දින වාර්තාකරුට මෙසේ පැවසීය.

දේශසීමා දූෂණය සමය සහ දේශගුණික තත්ත්වය මත පදනම්ව දේශීය දූෂක සමඟ ප්‍රතිලෝමව, ස්ථරයේ සීමාවෙන් ඔබ්බට මීටර් 500 ත් 2 කි.මී. ඇති බැවින්, බෙංගාලය තුළ දේශසීමාවෙන් ඔබ්බට ගලා යන ඕනෑම දූෂණයකට එරෙහිව සටන් කිරීමට ජෛව පලිහ හෝ හරිත පවුර, සෘජුව සම්බන්ධ නොවන බවයි.

“බටහිර බෙංගාල පරිසර දූෂණ පාලන මණ්ඩලය සැලසුම් කර ඇත්තේ කුමක්දැයි මම හරියටම නොදනිමි. නමුත් අපගේ පර්යේෂණ සොයාගැනීම්වලින් පෙනී යන්නේ දේශසීමා වායු දූෂක, විශේෂයෙන් වඩාත්ම විෂ සහිත PM 2.5, සාමාන්‍යයෙන් ශීත ඍතුවේ දී මතුපිට සිට අවම වශයෙන් මීටර් 500 ක් ඉහළට ගමන් කරන බවයි,” වායු දූෂණ විද්‍යාඥයෙකු වන අභිත් චැටර්ජි බෝස් ආයතනය පැවසීය.

එබැවින් ඉතා අඩු උසකින් යුත් ජෛව පලිහක් මගින් දේශසීමා දූෂකයන් අල්ලා ගැනීම අපහසු බව චැටර්ජි පැවසීය.

“පරිසරය පුරා පැතිරී ඇති දූෂණ ප්‍රභවයන් විශාල සංඛ්‍යාවකින් විමෝචනය කපා හැරීම සඳහා, කලාපීය පිරිසිදු කිරීමේ ක්‍රියාකාරී උපාය මාර්ගයකින් පමණක්, පරිසර දූෂණයේ දේශසීමා සංචලනය මැඩපැවැත්විය හැකිය. වතු සහිත හරිත බිත්ති වලින් දූවිලි පෙරීමට හැක්කේ යම් ප්‍රමාණයකට පමණක් වන අතර එය ද විශාල වශයෙන් ”නව දිල්ලියේ විද්‍යා හා පරිසර මධ්‍යස්ථානයේ (CSE) විධායක අධ්‍යක්ෂ, පර්යේෂණ සහ උපදේශක අනුමිතා රෝයි චෞද්රි මෙම වාර්තාකරුට පැවසීය.

කෙසේ වෙතත්, බෙයිග් සහ චැටර්ජි යන දෙදෙනාම පිළිගත්තේ, ගොඩනැගූ පසු දේශීය දූෂක සමඟ මිශ්‍ර වන දූෂක ඇල්ලීමට දැවැන්ත වගාවන් සීමිත කාර්යභාරයක් ඉටු කළ හැකි බවයි. නැතහොත් දේශීයව ජනනය වන දූෂක අවම කිරීමට වුවුද දායක වියහැකි බවයි.

“ඉන් 10-20% ක අඩුවීමක් අපේක්ෂා කළ හැකිය,” බෙයිජ් කීවේය.

“ජෛව පලිහක් තිබීම වෙනුවට, සමහර විට බටහිර බෙංගාලයට බලපෑම අවම කිරීම සඳහා යාබද ප්‍රාන්ත සහ බංග්ලාදේශය වැනි ස්ථාන සමඟ ගිවිසුමක් සහ සම්බන්ධීකරණ වැඩසටහනක් අවශ්‍ය වේ” යැයි කාන්පූර්හි ඉන්දියානු තාක්ෂණ ආයතනයේ වායු දූෂණ විශේෂඥ එස්එන් ත්‍රිපාති පැවසීය.

හරිත තාප්පයක් හරහා දේශසීමා දූෂණය නැවැත්වීමට උත්සාහ කළ අවස්ථාවක් රට තුළ හෝ ජාත්‍යන්තරව හෝ තිබේදැයි ඇසූ විට, තමා නොදන්නා බව ත්‍රිපාති මෙම වාර්තාකරුට පැවසීය.

බොහෝ ප්‍රාන්තවලට සාපේක්ෂව, බටහිර බෙංගාලයට, සමානුපාතික පරිමාණයෙන් දේශසීමා දූෂණය අඩු බව පර්යේෂණ පෙන්වා දෙයි.

බටහිර බෙංගාලයේ සමස්ත දූෂණයෙන් 46% ක් පමණ දේශසීමා දූෂණ ප්‍රභවයන් දායකත්වයෙන් සිදුවන බව පෙන්වා දෙන වාර්තාවක පර්යේෂණ පත්‍රිකාවක් CSE යොමු කර ඇත. එය ජාතික සාමාන්‍යයට සාපේක්ෂ සංඛ්‍යාලේඛනයකි.

‘රාජ්‍ය හරහා සිදුවන වායු දූෂණ ප්‍රවාහනය ඉන්දියාවේ පාරිසරික ෆෙඩරල්වාදයේ වඩාත් මධ්‍යගත කිරීම ඉල්ලා සිටී’ යන මාතෘකාවෙන් යුත් මෙම පත්‍රිකාව ලියා ඇත්තේ එක්සත් ජනපදයේ කොලොම්බියා විශ්ව විද්‍යාලයේ සින්මිග් ඩු සහ අනෙකුත් විද්‍යාඥයන් විසිනි. එය වායුගෝලීය දූෂණ පර්යේෂණ සඟරාවේ පළ විය.

පත්‍රිකාවට අනුව, ඉන්දියානු ප්‍රාන්ත සහ යූනියන් ප්‍රදේශ අතර උපරිම දේශසීමා දූෂණයෙන් 68%ක්, තෙලන්ගානා ප්‍රදේශයට ලැබේ.

ඉන් පසුව චන්දිගාර් වෙත 65% ක් සහ ඔඩිෂා වෙත 62% ක් ලැබේ. අධ්‍යයනය සඳහා සලකා බැලූ ප්‍රාන්ත 22 න් 13ක් බටහිර බෙංගාලයට සාපේක්ෂව දේශසීමා දූෂණයේ ඉහළ අනුපාතයක් ලබා ගනී.

රුක් රෝපණ විශේෂඥයන් පවසන පරිදි හරිත තාප්පය සඳහා කෝටි ගණනාවක් වැය වේ.

“එකිනෙකට මීටර් දෙකක් දුරින් ගස් සිටුවිය යුතු යැයි අපි සැලකුවද, එක් පේළියකට කිලෝමීටර 800 ක් සඳහා ගස් 400,000 ක් සිටුවීමේ හැකියාව අපි සොයමින් සිටිමු” ලාභ නොලබන ආයතනයක ප්‍රධානී වනජීවී විශේෂඥ බිස්වජිත් රෝයි චෞද්රි පැවසීය. බටහිර බෙංගාලයේ සහ රටේ වෙනත් තැන්වල ගස් මිලියන ගණනක් සිටුවා ඇත.

රෝයි චෞද්රි ඇස්තමේන්තු කළේ මෙම කාලය තුළ රෝපණය කරන ලද ගස්වල මරණ හා නඩත්තුව සලකා බැලීමේදී ව්‍යාපෘතියේ මුළු පිරිවැය රුපියල් කෝටි 12 ක් විය හැකි බවයි.

“ශාක පේළි කිහිපයක් ඉදිකළහොත්; පිරිවැය බොහෝ ගුණයකින් වැඩි වනු ඇත, ”ඔහු වැඩිදුරටත් පැවසීය.

“අපි ගස් සිටුවීමට විරුද්ධ නැහැ. නමුත්බටහිර බෙංගාල පරිසර දූෂණ පාලන මණ්ඩලය මෙවැනි මිල අධික තීරණයක් ගෙන ඇත්තේ කුමන පදනමක් මතදැයි විද්‍යාත්මක සාක්ෂි දැනගැනීමට අපි කැමැත්තෙමු. එය එතරම් ප්‍රයෝජනවත් නම්, දේශසීමා දූෂණයෙන් බෙහෙවින් පීඩාවට පත් දිල්ලි සහ ජාතික අගනුවර වැනි කලාප එසේ නොකරන්නේ මන්ද? එය මුදල් නාස්තියක් මිස අන් කිසිවක් නොවන බව අපට හැඟේ. ”සබුජ් මංචා, පරිසර වේදිකාවට සම්බන්ධ පරිසරවේදියෙක් පැවසීය.

“අප සතුව කිසිදු සාක්ෂියක් නොමැත (එවැනි මුලපිරීමක් සාර්ථක වනු ඇත); අපි සාක්ෂි ගොඩනඟනවා යැයි ඔබ පැවසිය හැකිය,” පරිසරවේදීන් විසින් මතු කරන ලද කරුණට ප්‍රතිචාර දක්වමින් බටහිර බෙංගාල පරිසර දූෂණ පාලන මණ්ඩලය ජ්‍යෙෂ්ඨ නිලධාරියෙක් පැවසීය.

Jayanta Basu විසින් Down to Earth වෙබ් අඩවිය වෙත ලියන ලද Bengal Barrier: Experts question plan to erect ‘green wall’ on state’s western border and stop pollutants නම් ලිපියේ සිංහල පරිවර්තනයකි.